زار چیست ؟ در این مقاله از وب سایت منطقه ۵۱ قصد داریم در مورد گونه دیگر از موجودات غیر ارگانیک به نام زار صحبت کنیم قبلاً در مورد گونه هایی از موجودات غیر ارگانیک در مقاله‌هایی با عنوان آیا جن وجود دارد؟ و پری چیست ؟ صحبت کردیم . در ادامه آن سعی داریم در مورد زار هم گفتگو کنیم . در این مقاله تا جای ممکن از عقاید مردم جنوب کشورمان استفاده کنیم .
در باور مردم مناطق جنوبی کشور زار یک نوع جن است که در دریاها زندگی میکند . هنگامی که بادهای موسمی از طرف دریا وارد ساحل میشود ، زارها نیز همراه این باد وارد خشکی شده و در بدن انسانها نفوذ میکند . نفوذ زار در بدن انسان باعث مشکلاتی از جمله بیماری و درد در او میشود درد‌ها و بیماری‌ها از راه‌های علمی قابل درمان نیستند و تنها راه درمان این نوع بادها استفاده از مراسم زار است .
در پیرامون بحث زار و شناخت آن و راه‌های دفع آن توسط بابازار و مامازار صحبت کنیم .
موجود زار چیست ؟
در باور مردم جنوب کشورمان زارها نوعی باد هستند که موجب بیماری افراد میشوند این نوع بادها بادهایی متافیزیکی و ماورا الطبیعه هستند .اغلب این زارها موجوداتی خبیث و کافر و شیطانی اند که با سوار شدن بر روی انسانها آنها را بیمار کرده کنترل آنها را به دست می‌گیرند و شروع به آزار و اذیت آنها و کشاندن آنها به سمت کفر و گناه میکنند . اغلب زارها قربانیان خود را از بین مردمی فقیر و تهی دست انتخاب میکنند . فردی که مبتلا به زار شده را مرکب مینامند زیرا زار بر او سوار شده و اختیار او را در دست گرفته است .
زار و مرکب در مناطق مختلف جنوب کشور با اسامی مختلفی شناخته میشود در جزیره خارک به آنها زیران و در سیستان و بلوچستان گواتی و دمان و در خوزستان به آنها اهل هوا نیز میگویند . معمولا به افرادی که حتی یک بار هم به این بیماری مبتلا شده باشند اهل هوا میگویند .همچنین بین آنها در اصطلاحاتی مختلف به موجودات و ارواحی که روی زمین سرگردان هستند اهل زمین موجوداتی که در آسمان‌ها هستند اهل هوا اطلاق میشود .
مراسمات آن را مراسم زار و خبرگان و درمانگران را بابازار و مامازار مینامند .
مراسم زار در آبادان
مراسم زار در بین اهل هوا ی شهرهای مختلف جنوب کشور و در خوزستان و آبادان و شهرهای سیستان و بلوچستان با هم متفاوت است . مراسم زار به شکل‌های مختلفی برگزار میشود ولی اغلب این مراسم به یک آیین خاص دارند و همراه با موسیقی و نواختن طبل همراه است . از منشا این مراسمات اطلاعات دقیق و موثقی در دست نداریم ولی گویا این عقاید از آفریقا و ازراه حبشه وارد کشورهای حاشیه خلیج فارس و دریای عمان شده است . اصل این مراسمات در آفریقا بوده با روشهایی خاص . رسومی که اکنون در کشور ما برگزار میشود با آن خیلی متفاوت است . معمولا در این مراسمات بابازار ها و مامازار ها عده ای را مامور به جمع آوری خیزران و عده ای را مسئول نواختن طبل‌ها و عده ای را برای سایر کارها انتخاب میکنند . این مراسم در شهرهای مختلف در روزها و ساعات مختلفی انجام میشود . قبل از مراسم زار بر روی بدن مرکب روغن های مخصوص زده میشود بخور زار مخصوص سوزانده میشود . لباسهای های سفید می‌پوشند و با صدای طبل‌ها حرکاتی به نام رقص زار را انجام می‌دهند .
پس از بهبود بیماری و خارج شدن زار از بدن مرکب ؛ آن شخص جزو اهل هوا قرار میگیرد .
انواع زار
زار سید ، زار شیوخ ، زار بحری ، زار نوبان ، زار حبشی همگی زار هستند و این‌ها هیچ تفاوتی با هم نداشته و جملگی از دسته‌بندی‌های زار هستند . بعضی‌ها بر این عقیده هستند که زارها موجوداتی رحمانی بوده و دلسوز انسان هستند و هیچ آزاری به انسان نمی‌رسانند . برخلاف نظریه بقیه که میگویند زار انسان را آزار داده و به کارهای بد وا میدارد ، این عده معتقدند که زارها کمک برای انسان میباشند . ولی چون ما چشم سوم نداریم خدمات زار را نمی‌بینیم از کمک‌های او بی اطلاع هستیم .
مطلبی دیگر در مورد زارها اینکه عده‌ای معتقدند زارها فرزند مشترک انسان و جن میباشند . و عده ای دیگر بر این عقیده اند که زار ها همگی یک طایفه یا قوم یا نژاد از جن ها میباشند . و هیچ ارتباطی به نظریه اول ندارند .
داشتن زار هیچ ربطی به سن و سال و قومیت ندارد . حتی یک کودک کم سن و یا یک پیرمرد هم می‌تواند زار داشته باشد. زارها معمولاً به سه روش به انسان جزب میشوند
۱ به صورت ارثی و از والدین
۲ از طریق جادو
۳ از طریق مشارکت در مجالس و مراسمات زار
که بیشتر مورد اولی را صحیح میدانند.
زار درمانی
یکی از مهم‌ترین بخش ها در بحث زار ،مراسم زار است که شامل موسیقی قصیده‌های مختلفی است که در آن تنبوره نواخته میشود . بابازار و مامازار همراه با موسیقی اشعاری می‌خواند که در حقیقت از زار می‌خواهد خود را معرفی کنند . در آیین اهل هوا زارها اسامی و قومیت‌های مختلفی دارند هر زار را باید با نام خودش صدا زد . قبل از شروع مراسم زار مامازار سفره‌ای پهن میکند و در آن عود و اسپند دود میکنند . زیرا عقیده دارند زمانی که از زار خودشان دعوت میکنند تا به آنها کمک کند باید از او پذیرایی کنند . همچنین در بعضی جاها غذا و میوه و حلوا می‌پزند و در جاهای مختلف مانند قبرستان برای خواهش از زار قرار می‌دهند و این را یک نمونه هدیه می‌شمارند . در طول مراسم زار بابازار و مامازار با خیزران‌هایی که قبلاً در مورد آن صحبت کردیم بر بدن بیمار یا همان مرکب می‌زنند و از او می‌خواهند که بدن آن شخص را ترک کند .
باید خاطرنشان کرد در تمامی کشورها و حتی شهرهایی که مراسم زار انجام میگیرد عده‌ای هیچ اعتقادی به این مراسمات نداشته و آنها را خرافات میدانند و عده‌ای دیگر کاملاً بر این امور معتقد بوده و آن را از امور متافیزیک و ماورا الطبیعه میدانند
قصیده زار حبشی
در این مراسمات نسبت به نوع زار قصاعدی خوانده میشود که معروف ترین آن قصیده زار حبشی است . از سایر قصاید میتوان به قصیده مشایخ ، قصیده بحری ، قصیده سید ، قصیده جنگلی و .. اشاره کرد که هر قصیده برای اخراج نوعی از زار توسط بابازار و مامازار و حاضرین خوانده میشود .
اغلب زار را با باد متفاوت میبینند و معتقدند زارها موجوداتی شیطانی و خبیث و هوا موجوداتی مسلمان هستند . که بعضا زار مسلمان را سید هم میگویند . همچنین به این دلیل مراسمات را متفاوت برگذار میکنند . مثلا معتقدند در مراسم زار به هیچ عنوان نباید نام خدا و پیامبر و امامان برده شود . وقتی کسی وارد میشود نباید سلام کند . حتی بعضا نباید بلند صحبت کنند و ..
در مراسم زار اعتبار بابازار یا مامازار به خونهایی است که خورده اند . مثلا میگویند فلان بابا 5 خون و فلان ماما 3 خون خورده است .
شاید خالی از لطف نباشد که بگوییم اغلب پیشگویی کسانی که زار دارند تا 70 % درست در میاید و اغلب خوابهایی که میبنند رویای صادقه است .
زار جنگلی چیست ؟
زارها معمولاً همگی از شیوخ هستند و زار خادم یا سرباز و غیره نداریم و همگی از شیوخ زارها هستند . و برای این است که وقتی آنها را نام می‌بریم ، می‌گوییم شیوخ سادات ، شیوخ جنگلی ، شیوخ حبشی ، شیوخ بحری و …
هر شخصی می‌تواند یک یا چند زار داشته باشد و این به صلاح دید شیوخ زارهاست تا آن شخص را کمک کنند و معمولاً تشخیص اینکه آیا زار جدید آمده یا نه با با بازار یا مامازار است زیرا ممکن است در بعضی موارد جن در نقش عارض در فرد رخنه کرده باشد و خود را زار جا زده باشد
نکته دیگر اینکه حتی عده ای که بادها را متفاوت میدانند و معنقدند باد زار، باد نوبان، باد پری ، باد مشایخ، باد جن ، باد دیو ، باد لیوا و … با هم متفاوتند هم اغلب مراسم و باد را باد زار میگویند . یعنی اگر از کسی که در حال رفتن به مراسم زار باشد بپرسیم کجا میروی خواهد گفت مراسم زار و این یعنی ممکن است مراسم زار یا نوبان یا جن و .. باشد .
زار ها رحمانی هستن . فقط حدود دو سه درصد ممکنه اهریمنی باشن . کار زار کمک به شخصیه که توی بدنشه . مراسم زار برای بیرون کردن نیست . بیشتر برای رام کردن هست .
به اعتقاد بعضی ها زار ها رحمانی هستند و برای کمک به شخص آمده اند . ولی عده ای دیگر که میگویند زار اگر رحمانی بود باعث ازار و اذیت مرکب نمیشد . آنها معتقدند زارها موجودات شروری هستند و جز آسیب و بلا هیچ نصیبی برای مرکب ندارند . البته ممکنه در شهرها و کشورهای مختلف عقاید دیگری هم باشه که ما از اون بیخبریم . ممنون از همراهی شما
مراسم زار توی شهرهای مختلف فرق میکنه . بعضا بخورات و روز و کارهای قبلش متفاوته . ولی شیوه کار یکیه . و تقریبا همشون شبیه هم هستن . در کل مراسم دیدنییه و با وجود ترسناک بودنش ، خیلیا بهش علاقه دارن
بله . در متن مقاله هم بیان شد که مراسم مردم خوزستان با مراسم مردم زاهدان و .. متفاوته . ولی اصولا از یک نوع بخور بنام بخور زار استفاده میکنند . البته چند ساله بودن آن به بابازار و .. بستگی دارد . و اینکه مراسم ترسناکی باشه ، شاید برای کسانی که بار اوله میبینن ترسناک باشه ولی برای مردم جنوب کشورمون مراسم جذاب و خوش آیندیه .